The evolution of village organisation and government in the eleventh- to fifteenth-century Poland. By Piotr Guzowski. Cezary Kuklo, The population of the Holy Cross parish in Warsaw in the 18th century, trans. S. Kubiak (Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2016). Pages 285, including tables 63 + graphs 26 Kryzys państwowości w połowie XVII wieku 305 Nikt raczej nie kwestionuje, że było to możliwe dzięki wprowadze- niu absolutyzmu — zmiana ta umożliwiła, a w każdym razie znacząco Zasięg terytorialny Rzeczypospolitej w 1701 roku Podział administracyjny Rzeczypospolitej, stan prawny na rok 1619 Posiadłości ziemskie polskich rodów magnackich w XVI-XVII wieku Mapa Rzeczypospolitej podczas potopu szwedzkiego i potopu rosyjskiego Widok Krakowa, Kleparza i Kazimierza z atlasu Civitates orbis terrarum Georga Brauna i Choć w realizacji projektu przeszkodził wybuch II wojny światowej, to warto go odnotować, chociażby ze względu na to, że był świadectwem propaństwowego myślenia ówczesnych elit. 7 Znajdź odpowiedź na Twoje pytanie o wojny rzeczypospolitej w XVII wieku Uzupełnij tabelę. wojny Rzeczypospolitej w XVII wieku. geneza i przyczyny konfliktów; P… Alhambra0 Alhambra0 Temat: XVII wiek- stulecie wojen. dowodził obroną Jasnej Góry. Stefan Czarniecki 2. Skutki wojen w XVII wieku Wojna z Turcją Wojny ze Szwecją -utrata ziem, zniszczenie kraju, Przyczyna atak Turków na Wiedeń 1683 r. -epidemie, walka o panowanie nad Morzem Bałtyckim "JAK CZARNIECKI DO POZNANIA, PO SZWEDZKIM ZABORZE" Mowa oczywiście o Klasa 6 Historia walki w XVII wieku. Wojny z Rosją, Szwecją i Turcją Koło fortuny. wg Olap28. Klasa 6 Historia walki w XVII wieku. Piastowie na tronie polskim Sortowanie według grup. wg Olap28. Klasa 6 Polski Historia walki w XVII wieku. Kryzys Rzeczpospolitej 1 Teleturniej. wg Hubsob69. qLUIq. Kryzys wewnętrzny Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII wieku Rzeczpospolita Polska w drugiej połowie XVII w., była bez przerwy atakowana przez wrogie narody. Byli to między innymi: Tatarzy, Szwedzi, Kozacy, Rosjanie i inni. Najazdy i wojny z tymi narodowościami bardzo osłabiły Polskę. Zarówno gospodarczo, jak i społecznie. Jednak to nie było jedyną przyczyną kryzysu Polski. Bardzo ważną przyczyną były osłabienie pozycji chłopa i mieszczanina w kraju. Osłabienie to było spowodowane zbyt wygórowanymi przywilejami dla szlachty. Kryzys Polski poprzedza wspaniałe panowanie tego kraju i niemal jego nietykalność. Państwo polskie od połączenia z Wielkim Księstwem Litewskim stało się jednym z mocarstw europejskich, pierwszym na północnym wschodzie. Bitwa grunwaldzka zmusiła niechętnych na Zachodzie do uznania tego faktu, chrzest Litwy i wystąpienie Polaków na soborze konstanckim (Paweł Włodkowic), rozproszyły uprzedzenia, które tam jeszcze panowały. Szybko i stanowczo, działając potęgą miecza i potęgą kultury, znalazło mocarstwo polskie uznanie i sympatię Zachodu. Późniejsze usiłowania, by wstrząsnąć tym stanowiskiem Polski, kończyły się niepowodzeniami przeciwników, a najzawziętszi z nich, Krzyżacy, kończyli jako jej lennicy. Na wschodzie groziła mocarstwu Jagiellonów potęga Tatarska pod Tamerlanem, Której jednak stawił czoła nieustraszony Witold i mimo klęski pod Worsklą stanowisko to utrzymał. Przeciw przewadze Polski występuje na północnym wschodzie państwo moskiewskie, które, walcząc z nią o hegemonię nad Rusią, staje się niebezpiecznym bo upartym i zaciętym przeciwnikiem. Zajęty sprawami zachodnimi Kazimierz Jagiellończyk dopuszcza do upadku zaprzyjaźnionego Nowogrodu, ale poza tym po wznowieniu unii z Litwą, okazuje Polska stanowczą przewagę nad Moskwą, wobec której drobne niepowodzenia, jak utrata Smoleńska za Zygmunta Starego, są epizodami bez poważniejszego znaczenia. Niestety lata 1587 – 1668 oznaczają przesilenie się potęgi. Społeczeństwo jest jeszcze bardzo bogate, powaga i znaczenie w Europie wielkie, siła militarna, zwłaszcza jakościowo wybitna (Kirchom, Kruszyn, Chocim, Smoleńsk), ale oznaki wewnętrznego rozstroju państwa też są już widocznie. Zarzucenie reform, upadek zmysłu politycznego, upadek powagi monarchy i rządu, nietolerancja religijna, przygniatająca przewaga szlachty nad mieszczaństwem włoszczaństwem, ale też możnowładztwa nad samą szlachtą, powolny upadek kultury umysłowej, o to groźne zapowiedzi na przyszłość. Polska odnosi jeszcze kilka zwycięstw, jak na przykład pod Beresteczkiem (wyparcie Szwedów), jednak to nie pomogło. W późniejszym okresie upadek państwa jest jeszcze większy. Polskę bardzo zniszczyli Szwedzi. Podczas potopu, ograbili kraj z wielu pięknych dziej sztuki i innych wartościowych rzeczy. Wszystko wywieźli do swojego kraju. Rzeczpospolita, zagrożona zupełnym podbojem i zalana falami nieprzyjacielskiego potopu, obroniła swą niepodległość – choć wyszła z nią ekonomicznie zniszczoną. Od przełomu XVI i XVII w. widoczne są coraz bardziej skutki przejścia z gospodarki czynszowej na bardziej zacofaną rentę odrobkową. Dominującym systemem stała się gospodarka folwarczno - pańszczyźniana. Podstawą jej było duże gospodarstwo rolne lub też rolno – hodowlane, produkujące przede wszystkim na zbyt i opierające się na pańszczyźnianej lub także przymusowej pracy chłopów – poddanych. Ujemne efekty gospodarki folwarczno – pańszczyźnianej wynikały z jej podstawowego założenia, tj. prowadzenia produkcji towarowej przy minimalnych nakładach pieniężnych. Pociągało to za sobą zacofanie techniki rolnej i przede wszystkim wzrastający stale wyzysk poddanych, którym zwiększono wymiar pańszczyzny. Rozwój folwarku pańszczyźnianego zostaje gwałtownie zahamowany już w latach dwudziestych XVII stulecia. Były trzy zasadnicze przyczyny tego stanu rzeczy – spadek popytu na zboże polskie w Europie zachodniej oraz upadek gospodarki chłopskiej, która w tym okresie stanowiła podstawę folwarku. Trzecim czynnikiem były niszczące wojny z połowy XVII w. Dotkliwym ich następstwem były ogromne straty ludności miejscami sięgające 60% ogółu mieszkańców. Następstwem strat ludnościowych było zjawisko o zasadniczym znaczeniu dla ogólnej sytuacji gospodarczej kraju, a mianowicie ogromne zwiększenie się łanów pustych i w związku z tym spadek produkcji zboża. Wojny i niekorzystna koniunktura na rynkach zachodnioeuropejskich wpłynęły na zmniejszenie się eksportu zboża polskiego. W pierwszej połowie XVII w. przeciętny roczny wywóz z Polski liczył ok. 100 tys. łasztów. W 1651r. Spadł do 55 tys., by poprzez 34 tys. w r. 1653 i 11 tys. w r 1656 osiągnąć dno w roku 1659, gdy za granicę wywieziono 541 łasztów. Upadek gospodarstw chłopskich oraz pauperyzacja chłopów wpłynęła hamująco na rozwój rynku wewnętrznego, a to z kolei przyczyniło się do dalszego upadku miast. Wojny w połowie wieku jeszcze bardziej pogłębiły ten proces. Kryzys gospodarczy w połowie wieku spowodował, podobnie jak w Rosji, inflację pieniądza, która miała pomóc wybrnąć z ciężkiej sytuacji, w jakiej znalazł się skarb w związku z koniecznością wypłaty wojsku zaległego żołdu. Trudności finansowe były przyczyną zawiązywania konfederacji wojskowych (1659 – 1663), a te z kolei wpływały na osłabienie państwa. Armia polska i polska sztuka wojenna, tak wysoko stojące jeszcze w pierwszej połowie wieku, w drugiej przeżywają wyraźny kryzys. Odrodzenie wojskowości w czasach Sobieskiego, w poważnym stopniu wynik jego osobistego, nieprzeciętnego talentu, miało charakter przejściowy i krótkotrwały. Próby reform państwa, jakie podjął obóz dworski pod koniec szóstego dziesięciolecia, tkwiące korzeniami jeszcze w XVI-wiecznych zamierzeniach spełzły na niczym. Bez względu na to jakie cele przyświecały Janowi Kazimierzowi, Ludwice Marii i ich adherentom, reforma sejmowania i próba wzmocnienia władzy królewskiej była dla Rzeczypospolitej koniecznością. Klęską dworskiego obozu reformy w połowie XVII w. Była równie ważna jak niejedna wielka klęska militarna, była zasadniczym ogniwem w łańcuchu przyczyn upadku potęgi i znaczenia Rzeczypospolitej. Przyczyn osłabienia władzy centralnej w Polsce i degeneracji jej ustroju państwowego szukać należy m. in. w tym, że monarchia w Polsce nie potrafiła oprzeć się na masach średniej szlachty, głównym czynnikiem w procesie wszelkich przemian gospodarczych, społecznych i politycznych. Drogi monarchii i średniej szlachty rozeszły się już w XVI w., a specjalnie wyraźnie zjawisko to wystąpiło za pierwszych Wazów w tzw. rokoszu sandomierskim (1606). Ostateczny finał znalazła ta sprawa w rokoszu Lubomirskiego (1665 – 1666). W wojnie domowej, którą wszczął marszałek wielki i hetman polny koronny Jerzy Lubomirski, masy szlacheckie wystąpiły w gruncie rzeczy przeciwko wszelkim próbą reform z próbą elekcji vivente rege na czele. W ogniu tej wojny, w krwawej bitwie pod Mątwami (13 VII 1666) pogrzebane zostały ostatecznie na okres niemal wieku wysiłki zmierzające do naprawy ustroju Rzeczypospolitej. Rekapitulując to, co powiedzieliśmy wyżej w rozwoju Rosji i Polski w XVII w., przede wszystkim w jego drugiej połowie, stwierdzić należy, że linia rozwojowa pierwszego tych krajów, powoli lecz wyraźnie szła w górę, drugiego zaś dość gwałtownie w dół. Łatwo i szybko wyszukaj materiały do zajęć Część Część 2. Dzieje Nowożytne Dział IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku Materiały dla nauczyciela (10) Prowadzenie lekcji Sprawdzanie wiedzy Filtry \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku \ Część 2. Dzieje Nowożytne \ IV. Wojny i kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku Pobierz wszystkie Z bieżącej strony Kryzys Rzeczypospolitej w połowie XVII wieku Kryzys Rzeczypospolitej w połowie XVII wieku – co powinieneś wiedzieć? Przyczyny kryzysu: 1) Konsekwencje wojen XVII-wiecznych: - śmierć około 1/3 ludności kraju - olbrzymie zniszczenia (budynki, majątki, gospodarstwa) - brak ludzi do pracy - pogorszenie sytuacji chłopów (zwiększenie wymiaru pańszczyzny – nawet do 10 dni w tygodniu – oraz poddaństwa chłopów, dotkliwe kary, np. dyby) - kryzys w państwie 2) Zasada liberum veto: („wolne nie pozwalam”) – prawo wprowadzone w 1652 roku, które pozwalało jednemu posłowi na zerwanie sejmu i unieważnienie tym samym wszystkich jego wcześniejszych uchwał konsekwencje: odejście od poszukiwania kompromisu w czasie obrad; zrywanie coraz większej liczby sejmów; paraliż życia politycznego w Polsce 3) wzrost wpływu magnatów(„królewiąt”): powiększanie majątków (latyfundiów), finansowe uzależnianie od siebie szlachty, prowadzenie walk ze sobą i królem, strzeżenie złotej wolności szlacheckiej → Kryzys gospodarczy państwa: spowodowany stratami materialnymi i śmiercią dużej liczby ludności → Kryzys kulturalny państwa: spowodowany utratą wielu dzieł sztuki wywiezionych przez Szwedów → Kryzys finansowy państwa: spowodowany zmniejszonymi przychodami do skarbu państwa, a także stratą wartości pieniądza (złotówki Andrzeja Tymfa) → Kryzys polityczny państwa: niezadowolenie nieopłacanego wojska (zawiązywanie konfederacji, rokosz Jerzego Lubomirskiego); wojna domowa; abdykacja króla Jana Kazimierza; nieudolne rządy Michała Korybuta Wiśniowieckiego; wprowadzenie zasady liberum veto Ważne pojęcia: konfederacje – zbrojne związki żołnierzy, które zrzeszały się, by wymusić swoje prawa rokosz – zbrojne wystąpienie szlachty przeciwko królowi Zapamiętaj! W drugiej połowie XVII wieku zaprzepaszczono zasadę demokracji szlacheckiej. Formę rządów, która wówczas istniała, określa się jako oligarchię magnacką. Powyższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj, korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych. rządów Zygmunta III Wazy – podwójna elekcja – Zygmunt III Waza na tronie polskim – król i hetman – relacje między Zygmuntem III Wazą a Janem Zamojskim – walka o szwedzki tron i wojna ze Szwecją – rokosz Zebrzydowskieg o – wojna w Inflantach i Prusach – wyjaśnia znaczenie terminu:husaria – zna daty: bitwy pod Kircholmem (1605 r.), bitwy pod Oliwą (1627 r.) – charakteryzuje postacie:Zygmunta III Wazy, Władysława IV Wazy – omawia przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich w I poł. XVII w. – wyjaśnia znaczenie terminu: rokosz – zna daty: wojny polsko-szwedzkiej (1600–1611 r.), wojny polsko-szwedzkiej (1617– 1622 r.), wojny polsko-szwedzkiej (1625–1629 r.),bitwy pod Trzcianą (1629 r.), rozejmu w Starym Targu (1629 r.), rozejmu w Sztumskiej Wsi (1635 r.) – charakteryzuje postacie:JanaZamojs kiego, Jana Karola Chodkiewicza – wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą na rzecz Szwecji – omawia przebieg wojen polsko-szwedzkich w I poł. XVII w. – omawia rolę husarii w prowadzeniu działań wojennych. – wyjaśnia znaczenie terminów: popularyści, sejminkwizycyjny, regaliści, rozejmwStarymTarg u (Altmarku), rozejmwSztumskiej Wsi – zna daty: elekcji Zygmunta III Wazy (1587 r.), sejmu inkwizycyjnego (1592 r.), bitwy pod Białym Kamieniem (1604 r.), rokoszu Zebrzydowskiego (1606–1608 r.) – charakteryzuje postacie: Maksymiliana Habsburga, Mikołaja Zebrzydowskiego, Gustawa II Adolfa – omawia okoliczności elekcji Zygmunta III Wazy na tron Rzeczypospolitej – opisuje relacje między Zygmuntem III Wazą a Janem Zamojskim – charakteryzuje – zna daty: bitwy pod Byczyną (1588 r.), przejęcia tronu Szwecji przez Zygmunta III Wazę (1592 r.), inkorporacji szwedzkiej Estonii do Rzeczypospolitej (1600 r.), bitwy pod Guzowem (1607 r.), bitwy pod Gniewem (1626),bitwy pod Tczewem iHamersztynem(162 7 r.) – charakteryzuje postacie: Ernesta Habsburga, Karola IXSudermańskiego, ArendtaDickmanna – przedstawia rywalizację Zygmunta III Wazy z Maksymilianem Habsburgiem – przedstawia etapy walki Zygmunta III Wazy o tron Szwecji i jej skutki. – zna daty: bitwy pod Linköping (1598 r.), detronizacji Zygmunta III Wazy przez szwedzki Riksdag (1599 r.) – ocenia relacje między Zygmuntem III Wazą a Janem Zamojskim – ocenia skutki rokoszu Zebrzydowskiego dla pozycji władcy i stabilizacji państwowości polskiej. przyczyny, przebieg i skutki rokoszu Zebrzydowskiego – przedstawia plany Zygmunta III dotyczące wzmocnienia władzy królewskiej. 2. Walka o koronę carów – kryzys państwa rosyjskiego w II połowie XVI i na początku XVII w. – dymitriady i ich skutki – początek wojny z Moskwą i walki o koronę carów – wojna smoleńska – wyjaśnia znaczenie terminu: dymitriady – zna datę bitwy pod Kłuszynem (1610 r.) – charakteryzuje postać Władysława IV Wazy – omawia przyczyny i skutki wojen z Moskwą. – wyjaśnia znaczenie terminów: rozejmwDywilinie, pokójwPolanowie – zna daty: I dymitriady (1604– 1605 r.), wyprawy Dymitra II Samozwańca (1607– 1610 r.), wojny polsko– rosyjskiej (1609–1618 r.), wybrania Michała Romanowa na cara Rosji (1613 r.), rozejmu w Dywilinie (1618 r.), wojny smoleńskiej (1632– 1634 r.), pokoju w Polanowie (1634 r.) – charakteryzuje postacie: Stanisława Żółkiewskiego, Michała Romanowa, Jana Karola Chodkiewicza – wskazuje na mapie – wyjaśnia znaczenie terminów: WielkaSmuta,lisowcz ycy – zna daty: Wielkiej Smuty (1598–1613 r.), powstania Wasyla Szujskiego (1606 r.), zdobycia Moskwy przez Polaków (1610 r.), rządów polskich na Kremlu (1610–1612 r.), oblężenia Smoleńska (1633– 1634 r.) – charakteryzuje postacie: Dymitra I Samozwańca, Dymitra II Samozwańca,Borysa Godunowa, Wasyla Szujskiego, Aleksandra Józefa Lisowskiego – omawia przyczyny, przejawy i skutki – zna datęantypolskiego powstania Minina i Pożarskiego (1611 r.) – charakteryzuje postacie: Fiodora, Jerzego Mniszcha, Kuźmy Minina, Dymitra Pożarskiego – wyjaśnia, dlaczego polscy magnaci zdecydowali się poprzeć roszczenia kolejnych Dymitrów Samozwańców do tronu moskiewskiego – wyjaśnia, jaką rolę w zmaganiach z Rosją odegrali lisowczycy. – zna datęrosyjsko-szwedzkiego traktatu w Stołbowie (1617 r.) – charakteryzuje postać MichałaSzeina – ocenia polityczne skutki wojen z Moskwą. ziemie, jakie zdobyła Rzeczpospolita w wyniku rozejmu w Dywilinie i pokoju w Polanowie – omawia przebieg wojen Rzeczypospolitej z Moskwą. kryzysu wewnętrznego w państwie moskiewskim – charakteryzuje rządy Dymitra I Samozwańca i ich skutki – charakteryzuje polskie rządy na Kremlu i reakcję Rosjan – wyjaśnia, dlaczego Władysław Waza nie objął władzy w Rosji. 3. Kozaczyzna i konflikty z Turcją – Turcja i księstwa naddunajskie – najazdy tatarskie na Rzeczpospolitą ich skutki – polskie wyprawy na Mołdawię – narodziny Kozaczyzny – rejestr i pierwsze powstania kozackie – wojna z Turcją: klęska pod Cecorą i oblężenie – zna daty: bitwy pod Cecorą (1620 r.), bitwy pod Chocimiem (1621 r.) – omawia przyczyny i skutki wojny z Turcją (1620–1621 r.). – wyjaśnia znaczenie terminów: kozaczyzna, DzikiePola (Zaporoże, Niż), ataman, pokójwChocimiu – zna daty: pokoju w Chocimiu (1621 r.) – charakteryzuje postacie:Jana Zamojskiego, Stanisława Żółkiewskiego, Jana Karola Chodkiewicza – wskazuje na mapieobszary zamieszkiwaneprzez Kozaków, terytoriasporne – wyjaśnia znaczenie terminów: pokójhetmański, Sicz, tabor, rejestr, czambuł – zna daty: wyprawy Jana Zamojskiego na Mołdawię (1595 r.) – charakteryzuje postacie: Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego, Stanisława Koniecpolskiego – omawia przyczyny, przebieg i skutki interwencji polskich magnatów w Mołdawii – omawia wpływ – wyjaśnia znaczenie terminów: kondominium, traktatwBuszy, – zna daty: układu w Chocimiu (1612 r.), traktatu w Buszy (1617 r.), powstania Kosińskiego (1591– 1593 r.), powstania Nalewajki (1595– 1596 r.) – charakteryzuje postacie: Jeremiego Mohyły, Szymona Mohyły, Krzysztofa Kosińskiego, Semena Nalewajki, MehmedaAbazy – omawia relacje – zna daty: bitwy pod Bukowem (1600), bitew pod Sasowym Rogiem (1612 r., 1633 r.) – charakteryzuje postacie: Michała Walecznego, Samuela Koreckiego, Michała Wiśniowieckiego – ocenia politykę Rzeczypospolitej wobec Kozaków. Chocimia – plany kolejnej wojny z Turcją i ich konsekwencje Rzeczypospolitej i Turcji w XVII w. – charakteryzuje organizację wewnętrzną Kozaczyzny – wyjaśnia, jakie skutki dla Rzeczypospolitej miały najazdy tatarskie – omawia przyczyny i skutki powstań kozackich w końcu XVI w. – omawia przebieg wojny z Turcją (1620–1621 r.) – omawia stosunki polsko-tureckie w latach 30. i 40. XVII w. problemu tatarskiego na politykę zagraniczną i wewnętrzną Rzeczypospolitejw I poł. XVII w. – omawia geopolityczne położenie Ukrainy i jego wpływ na życie codzienne jej mieszkańców – wyjaśnia, jaką funkcję pełnił rejestr kozacki – charakteryzuje okres sukcesów kozackich w pocz. XVII w. i jego znaczenie dla Rzeczypospolitej. między Rzecząpospolitą a Mołdawią w końcu XVI w. 4. Powstanie Chmielnickiego – problem kozacki w I poł. XVII w. – wojsko zaporoskie i jego militarne znaczenie – przyczyny powstania Chmielnickiego – wybuch powstania na Ukrainie – wyjaśnia znaczenie terminu: wojskozaporoskie – zna daty: powstania Chmielnickiego (1648–1655 r.) – charakteryzuje postacie:Bohdana Chmielnickiego, Jana Kazimierza Wazę – charakteryzuje przyczyny powstania – wyjaśnia znaczenie terminów: układwPerejasławiu, uniawHadziaczu, księstworuskie, rozejmwAndruszowi e – zna daty: bitwy nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem i Piławcami (1648 r.), obrony Zbaraża – wyjaśnia znaczenie terminów: ukraińscykrólewięta, ugodazborowska, ugodawBiałejCerkwi – zna daty: ugody zborowskiej (1649 r.), ugody w Białej Cerkwi (1651 r.), bitwy pod Batohem (1652 r.), bitwy pod Żwańcem (1653 r.), bitwy pod – zna daty: powstania Pawluka (1637 r.), powstania Kostki-Napierskiego (1651 r.) – charakteryzuje postacie:Pawła Pawluka, Mikołaja Potockiego, Stefana Potockiego, Jerzego Ossolińskiego, Adama Kisiela, AleksandraKostki-– zna daty: powstania Sulimy (1635 r.), powstaniaOstrianicy i Huni (1638 r.), bitwy pod Szepielewiczami (1654 r.) – charakteryzuje postacie:Iwana Sulimy, JurijaChmielnickiego – omawia powstania – walki w latach 1649–1653 – Moskwa i Kozacy Chmielnickiego. (1649 r.), bitwy pod Beresteczkiem (1651 r.), układu w Perejasławiu (1654 r.), unii w Hadziaczu (1658 r.), rozejmu w Andruszowie (1667 r.) – charakteryzuje postacie:Jeremiego Wiśniowieckiego, IwanaWyhowskiego – wskazuje na mapie obszary objęte powstaniem Chmielnickiego, ziemie przyłączone doRosji po rozejmie w Andruszowie – omawia okoliczności wybuchu powstania Chmielnickiego – omawia przebieg działań militarnych przeciwko Kozakom po elekcji Jana Kazimierza Wazy – przedstawia postanowienia unii w Hadziaczu. Ochmatowem (1655 r.), bitew pod Połonką i Cudnowem (1660 r.) – charakteryzuje postacie:Tuhaj-beja, Janusza Radziwiłła – wyjaśnia wpływ problemu rejestru na stosunki polsko-kozackie – wyjaśnia, dlaczego Kozacy sprzymierzyli się z Rosją – omawia przebieg i skutki wojny z Rosją o Ukrainę. Napierskiego,Marcin a Kalinowskiego – przedstawia organizację i znaczenie militarne wojska zaporoskiego – opisujeproces budzenia się świadomości etnicznej Kozaków zaporoskich w XVI i XVII w. kozackie z I poł. XVII w. – przedstawia i ocenia postawy Polaków wobec powstania Chmielnickiego – ocenia konsekwencje przymierza kozacko-rosyjskiego – ocenia znaczenie unii w Hadziaczudlastosunk ów polsko-kozackich. 5. Potop szwedzki – przyczyny najazdu szwedzkiego – początek – wyjaśnia znaczenie terminu: potopszwedzki – zna daty: potopu – wyjaśnia znaczenie terminów: wojnapodjazdowa, traktatwRadnot, – wyjaśnia znaczenie terminów: dominium MarisBaltici,regimen – wyjaśnia znaczenie terminu: traktatwileński – zna daty: układu – przedstawia i ocenia postawy magnatów w obliczu zagrożenia potopu szwedzkiego – wojna o wyzwolenie Rzeczypospolitej – zmiana sytuacji międzynarodow ej Rzeczypospolitej – traktat rozbiorowy w Radnot i jego konsekwencje – koniec wojny i pokój w Oliwie – zmiany w polskiej armii – prześladowania protestantów szwedzkiego (1655– 1660 r.), pokoju w Oliwie (1660 r.) – charakteryzuje postaćJana Kazimierza Wazy – omawia przyczyny najazdu szwedzkiego – przedstawia postanowienia pokoju oliwskiego. układywelawsko-bydgoskie, pokójoliwski – zna daty: obrony Jasnej Góry (1655 r.), klęski pod Gołębiem (1656 r.), bitwy pod Warką (1656 r.), traktatu w Radnot (1656 r.), układów welawsko-bydgoskich (1657 r.) – charakteryzuje postacie:Karola X Gustawa, Stefana Czarnieckiego, Augustyna Kordeckiego – charakteryzuje działania wojenne w czasie potopu szwedzkiego – wyjaśnia, dlaczego obrona Jasnej Góry stała się punktem zwrotnym w przebiegu działań wojennych ze Szwecją – przedstawia postawy Polaków i króla Jana Kazimierza w czasie potopu szwedzkiego. tarz, ślubylwowskie – zna daty: kapitulacji pod Ujściem i w Kiejdanach (1655 r.), konfederacji w Tyszowcach i Łańcucie (1655 r.), ślubów lwowskich Jana Kazimierza (1656 r.), bitwy pod Prostkami (1656 r.), wygnania arian z Polski (1658 r.) – charakteryzuje postacie:Hieronima Radziejowskiego, Janusza Radziwiłła, Wincentego Gosiewskiego – wskazuje na mapie główne kierunki działań wojsk szwedzkich w 1655 r. – przedstawia przykłady sukcesów oręża polskiego w walce ze Szwedami – opisuje, jakie znaczenie dla państwa polskiego miały traktaty welawsko-bydgoskie – wyjaśnia, dlaczego szwedzko-brandenburskiego (1656 r.), rozejmu w Niemieży (1656 r.) – charakteryzuje postacie:Krzysztofa Opalińskiego, Andrzeja Karola Grudzińskiego, Fryderyka Wilhelma, Jerzego II Rakoczego – przedstawia zmiany w polskie armii XVII w. – charakteryzuje sytuację międzynarodową Rzeczypospolitej przed potopem szwedzkim i w jego czasie. państwowości polskiej – ocenia postawy Polaków i króla Jana Kazimierza w czasie potopu szwedzkiego. doszło do prześladowania protestantów i jakie były tego skutki. 6. Wojna domowa i król „Piast” – Rzeczpospolita po potopie szwedzkim – plany reform Jana Kazimierza i problem następstwa tronu – rokosz Lubomirskiego – elekcja Michała Korybuta Wiśniowieckiego – konflikt króla z malkontentami – początek konfliktu z Turcją – wyjaśnia znaczenie terminu: liberum veto,pokójwBuczacz u – zna daty: pierwszego liberum veto (1652 r.), traktatu w Buczaczu (1672 r.) – charakteryzuje postacie:Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana Sobieskiego – omawia przyczyny i skutki wojny z Turcją. – zna daty: abdykacji Jana Kazimierza (1668 r.), elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669 r.), wojny z Turcją (1672 r.) – charakteryzuje postaćWładysława Sicińskiego – wskazuje na mapie zmiany terytorialne po traktacie w Buczaczu – przedstawia sytuację Rzeczypospolitej po potopie szwedzkim – omawia okoliczności objęcia tronu Rzeczypospolitej przez Michała Korybuta Wiśniowieckiego. – wyjaśnia znaczenie terminów: ZwiązekŚwięcony, ZwiązekPobożny, malkontenci – zna daty: rokoszu Lubomirskiego (1665–1666 r.), zawarcia Związku Święconego (1661 r.) i Pobożnego (1662 r.), bitwy pod Mątwami (1666 r.), zdobycia Kamieńca Podolskiego przez Turków (1672 r.) – charakteryzuje postaćJerzego Sebastiana Lubomirskiego – charakteryzuje program reform proponowany przez Jana Kazimierza i reakcję szlachty polskiej – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki sporu króla z Jerzym Sebastianem Lubomirskim. – zna daty: bitew pod Bracławiem i Kalnikiem (1671 r.), konfederacji pod Szczebrzeszynem (1673 r.) – charakteryzuje postacie:Filipa Wilhelma, Karola Lotaryńskiego – omawia wpływ konfliktu króla Jana Kazimierza z opozycją magnacką na funkcjonowanie państwa – przedstawia konflikt króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego ze stronnictwem profrancuskim – omawia zmiany w polskiej polityce zagranicznej i ich wpływ na funkcjonowanie Rzeczypospolitej. – zna datę buntu Piotra Doroszenki (1671 r.) – charakteryzuje postaćPiotra Doroszenki – ocenia realną możliwość realizacji reform Jana Kazimierza. 7. Rządy Jana III Sobieskiego – elekcja Jana III Sobieskiego – wojna z Turcją; pokój w Żurawnie – polityka zagraniczna Jana III Sobieskiego – zmiany sojuszów i ich konsekwencje – bitwa pod Wiedniem i jej znaczenie – zakończenie walk z Turcją – ostatnie lata panowania Jana III Sobieskiego – wyjaśnia znaczenie terminu:odsieczwied eńska – zna datę bitwy pod Wiedniem (1683 r.) – charakteryzuje postać Jana III Sobieskiego – przedstawia przyczyny i skutki odsieczy wiedeńskiej. – wyjaśnia znaczenie terminów: ŚwiętaLiga, pokójGrzymułtowski ego,pokójwKarłowic ach – zna daty: bitwy pod Chocimiem (1673 r.), elekcji Jana III Sobieskiego (1674 r.), wojny z Turcją (1674–1676 r.), bitwy pod Parkanami (1683 r.), utworzenia Świętej Ligi (1684 r.), pokoju Grzymułtowskiego (1686 r.), pokoju w Karłowicach (1699 r.) – charakteryzuje postacie: Leopolda I Habsburga, Kara Mustafy, Marii Kazimiery – wskazuje na mapie obszary,które utraciła Turcja na rzecz Rzeczypospolitej w wyniku podpisaniapokoju w Karłowicach – omawia przyczyny, przebieg i skutki – wyjaśnia znaczenie terminu: wielkiwezyr – zna daty: bitwy pod Żurawnem (1676 r.), rozejmu w Żurawnie (1676 r.) – charakteryzuje postać Karola Lotaryńskiego – wskazuje na mapie obszary,które utraciła Turcja na rzeczcesarstwai Wenecji w wyniku podpisaniapokoju w Karłowicach – opisuje okoliczności objęcia tronu przez Jana III Sobieskiego – omawia reformy wojskowe Jana III Sobieskiego – charakteryzuje skutki przejścia Sobieskiego do obozu prohabsburskiego – omawia działalność Świętej Ligi i jej skutki dla Rzeczypospolitej. – zna daty: oblężenia Trembowli (1676 r.), traktatu w Jaworowie (1675 r.), sojuszu polsko-habsburskiego (1683 r.) – charakteryzuje postacie: Filipa Wilhelma, Ludwika Burbona (Wielkiego Kondeusza), Dymitra Wiśniowieckiego, Stanisława Jabłonowskiego – omawia wpływ sytuacji międzynarodowej na politykę zagraniczną Jana III Sobieskiego – charakteryzuje politykę Sobieskiego wobec Brandenburgii, Rosji i Turcji – przedstawia ostatnie lata panowania Jana III Sobieskiego. – zna datę antyhabsburskiego powstania na Węgrzech (1682 r.) – charakteryzuje postać Imre Thököly’ego – ocenia skutki zaangażowania Rzeczypospolitej w działalność Świętej Ligi. wojny z Turcją (1674–1676 r.) – wyjaśnia, jakie znaczenie dla Europy miało zwycięstwo pod Wiedniem. 8. Kryzys Rzeczypospolitej – zniszczenia wojenne – społeczne skutki wojen – wzrost roli magnaterii – przemiany ustrojowe i polska skarbowość – sytuacja wyznaniowa w XVII w. – wyjaśnia znaczenie terminu: oligarchiamagnacka – charakteryzuje przejawy wpływu magnaterii na życie polityczne i gospodarcze Rzeczypospolitej w XVII w. – wyjaśnia znaczenie terminów: latyfundiamagnackie , klientelamagnacka – omawia zniszczenia wojenne i grabieże po wielkich wojnach XVII w. – charakteryzuje społeczne skutki wojen – wyjaśnia, jakie były przyczyny wzrostu znaczenia magnaterii w drugiej połowie XVII w. – omawia proces oligarchizacji życia gospodarczego i politycznego Rzeczypospolitej. – wyjaśnia znaczenie terminów: przymus propinacyjny, rządy sejmikowe, podatek podymny, podatek pogłówny, kwarta, łanowe, hiberna, apostazja – przedstawia skutki wielkich wojen dla gospodarki miejskiej w Rzeczypospolitej – omawia położenie gospodarcze szlachty w XVII w. i jej działania na rzecz zwiększenia swoich dochodów – wyjaśnia, na czym polegały rządy sejmikowe – charakteryzuje położenie protestantów w Rzeczypospolitej w XVII w. – wyjaśnia znaczenie terminu: egzulanci – omawia wpływ kryzysu europejskiego w XVII w. na sytuację gospodarczą Rzeczypospolitej – wyjaśnia wpływ egzulantów na politykę państwa – omawia politykę skarbową w Rzeczypospolitej XVII w. – wyjaśnia, na czym polegał konflikt między unitami i dyzunitami – opisuje relacje między wyznaniami na ziemiach Rzeczypospolitej. – ocenia wpływ wojen XVII w. na przemiany ustrojowe, gospodarcze, społeczne i wyznaniowew Rzeczypospolitej. 9. Barok i sarmatyzm – początki baroku w Polsce – architektura – wyjaśnia znaczenie terminów: sarmatyzm, złota – wyjaśnia znaczenie terminów: ksenofobia, – wyjaśnia znaczenie terminów: przedstawienia – charakteryzuje postacie:Macieja Kazimierza – charakteryzuje postacie:Giovannieg o Trevano, barokowa w Polsce – rzeźba i malarstwo – kultura barokowa na dworach magnackich – literatura barokowa – nauka i oświata w XVII-wiecznej Rzeczypospolitej – sarmatyzm i jego cechy charakterystyczn e wolność szlachecka, przedmurze chrześcijaństwa – zna czas trwania baroku w Rzeczypospolitej (k. XVI – poł. XVIII w.) – opisuje cechy charakterystyczne sarmatyzmu. orientalizacja – charakteryzuje postacie:Jana Andrzeja Morsztyna, Jana Heweliusza, Jana Chryzostoma Paska – wyjaśnia, jakie funkcje ideowe pełniła sztuka baroku – omawia cechy charakterystyczne barokowej architektury sakralnej w Polsce – przedstawia rozwój budownictwa świeckiego epoki baroku na przykładzie rezydencji królewskich i magnackich – wyjaśnia, na czym polegała orientalizacja kultury i obyczajów polskich w XVII w. funeralne, silva rerum, makaronizmy, szlachcic-sybaryta – charakteryzuje postacie: Mikołaja Zebrzydowskiego, TomaszaDolabelli, Stanisława Herakliusza Lubomirskiego – przedstawia wpływ potrydenckiej reformy kościoła na kulturę i naukę baroku w Rzeczypospolitej – omawia osiągnięcia literatury polskiego baroku – opisuje cechy charakterystyczne rzeźby i malarstwa polskiego baroku – przedstawia genezę ideologii sarmackiej – omawia wpływ ideologii sarmatyzmu na styl życia i obyczajowość szlachty polskiej. Sarbiewskiego, Daniela Naborowskiego, SamuelaTwardowski ego, Wacława Potockiego,Jana Brożka – przedstawia wpływ wielkich wojen XVII w. na rozwój kultury i sztuki epoki baroku – przedstawia rozwój nauki w dobie baroku – przedstawia przyczyny i przejawy spadku poziomu nauczania w polskich szkołach XVII w. MatteoCastellego,Pe eteraDanckersa de Rija, Daniela Schultza, Anny Stanisławskiej, Wespazjana Kochowskiego, Zbigniewa Morsztyna, Jana Szczęsnego Herburta, Kaspra Niesieckiego – charakteryzuje i ocenia wkład polskiego baroku do kultury Europy XVII i początków XVIII w. OŚWIECENIE W EUROPIE I W POLSCE 1. Gospodarka i społeczeństwo w – eksplozja demograficzna – wyjaśnia znaczenie terminów: eksplozja – wyjaśnia znaczenie terminów: – wyjaśnia znaczenie terminów: – charakteryzuje postacie: Edwarda – ocenia gospodarcze i XVIII wieku w Europie – rewolucja agrarna – rewolucja przemysłowa w Anglii – skutki społeczne i gospodarcze rewolucji przemysłowej – nowe koncepcje ekonomiczne demograficzna, rewolucja przemysłowa – omawia społeczne i gospodarcze skutki rewolucji przemysłowej. płodozmianintensyw ny, rewolucjaagrarna, maszynaparowa, klasarobotnicza, liberalizmgospodarc zy,wolnyrynek, wolnakonkurencja, gospodarkawolnory nkowa – zna datę skonstruowania maszyny parowej (1769 r.) – charakteryzuje postacie: Jamesa Watta, Adama Smitha – wskazuje na mapie najbardziej rozwinięte gospodarczo państwa XVIII-wiecznej Europy – omawia przyczyny eksplozji demograficznej w Europie i jej koloniach w XVIII w. – wyjaśnia, jakie znaczenie dla rozwoju przemysłu miało wynalezienie maszyny parowej – charakteryzuje fizjokratyzm, leseferyzm – charakteryzuje postaćFrançois Quesnaya – omawia cechy charakterystyczne eksplozji demograficznej w Europie i jej koloniach w XVIII w. – omawia cechy charakterystyczne rewolucji agrarnej i jej skutki – przedstawia uwarunkowania rewolucji przemysłowej – omawia wpływ wynalazków na zmiany w przemyśle włókienniczym – opisuje przemiany w hutnictwie i metalurgii – omawia nowe idee ekonomiczne stworzone w XVIII w. Jennera, Johna Kaya, Jamesa Hargreavesa, Richarda Arkwrighta – wyjaśnia, jakie znaczenie dla rozwoju medycyny miało odkrycie dokonane przez Edwarda Jennera – wymienia najważniejsze wynalazki związane z rewolucją przemysłową. społeczne skutki rewolucji przemysłowej. klasę robotniczą w XVIII w. 2. Oświecenie – wiek XVIII – stulecie rozumu – filozofia i myśl społeczno-polityczna oświecenia – Wielka encyklopedia francuska i jej znaczenie – rozwój nauki – rozwój edukacji i ośrodków naukowych – literatura oświeceniowa – rokoko i klasycyzm – wyjaśnia znaczenie terminów: oświecenie, trójpodziałwładzy,u mowaspołeczna – zna czas trwania oświecenia (XVIII w.) – charakteryzuje postacie: Karola Monteskiusza, Jeana-Jacques’a Rousseau – omawia teorie trójpodziału władzy i umowy społecznej. – wyjaśnia znaczenie terminów: prawanaturalne, encyklopedyści, krytycyzm, sentymentalizm, klasycyzm – charakteryzuje postacie:Johna Locke’a, Woltera, Denisa Diderota, Immanuela Kanta, Isaaca Newtona, Wolfganga Amadeusza Mozarta – wskazuje na mapie państwa, w których najwcześniej zaczęły upowszechniać się idee oświecenia – przedstawia genezę oświecenia – omawia myśl społeczno-polityczną oświecenia – wyjaśnia, jaką rolę w okresie oświecenia odegrała Wielka encyklopedia francuska – omawia oświeceniowe reformy systemu – wyjaśnia znaczenie terminów: koncepcjawolności, deizm, ateizm, teoriapoznania, szkołyspecjalistyczne , akademienaukowe, salonykulturalne, lożemasońskie, rokoko, teatrnarodowy – zna datę rozwiązania zakonu jezuitów (1773 r.) – charakteryzuje postacie: Benjamina Franklina, braci Montgolfier – wyjaśnia wpływ idei oświecenia na wierzenia religijne i dogmaty kościelne – charakteryzuje wiodące kierunki filozoficzne oświecenia – na wybranych przykładach omawia wpływ oświeceniowej nauki na rozwój przemysłu i życie codzienne – wyjaśnia, jakie – charakteryzuje postacie:Antoine’a Lavoisiera, Karola Linneusza, Alessandra Volty, Jamesa Cooka, Daniela Defoe, Jonathana Swifta, Jacques'a Louisa Davida, Josepha Haydna – omawia osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych, przyrodniczych i geograficznych. – charakteryzuje postać Laurence’aSterne’a – ocenia wpływ filozofii i myśli społeczno-politycznej oświecenia na współczesne systemy polityczne. edukacji – omawia główne kierunki w rozwoju literatury oświeceniowej – przedstawia cechy charakterystyczne architektury i sztuki klasycyzmu. funkcje pełniły w XVIII w. salony kulturalne – wyjaśnia, jaką rolę odgrywały w XVIII w. loże masońskie – przedstawia sposoby propagowania wiedzy i nowych idei w czasach oświecenia. 3. Budowa imperium rosyjskiego – Rosja a Europa w XVII w. – początki rządów Piotra I – reformy Piotra I – wielka wojna północna i jej następstwa – walka o władzę w Rosji po śmierci Piotra I – rządy Katarzyny II – powstanie rosyjskiego mocarstwa – wyjaśnia znaczenie terminu:absolutyzm – charakteryzuje postacie: Piotra I Wielkiego, Katarzyny II Wielkiej – charakteryzuje zmiany w ustroju państwa i systemie administracyjnym przeprowadzone przez Piotra I. – wyjaśnia znaczenie terminów: SenatRządzący,gube rnia, wielkawojnapółnocn a, pokójwNystad, wojnasiedmioletnia – zna daty: wielkiej wojny północnej (1700–1721 r.), pokoju w Nystad (1721 r.), wojny siedmioletniej (1756–1763 r.) – wskazuje na mapie obszary w Europiezajęte przez Piotra I i Katarzynę II – przedstawia reformy obyczajowe Piotra I – omawia przyczyny, przebieg i skutki – wyjaśnia znaczenie terminów: wielkieposelstwo,tab elarang, przymusszkolny, imperatorWszechros ji, RadaCesarska – wyjaśnia przyczyny wysłania wielkiego poselstwa (1697 r.), ustanowienia Senatu Rządzącego (1711 r.), bitwy pod Narwą (1700 r.), bitwy pod Połtawą (1709 r.), przyjęcia przez Piotra I tytułu imperatora Wszechrosji (1721 r.) – charakteryzuje postacie: Karola XII, Elżbiety I, Fryderyka II – wyjaśnia uwarunkowania zmiany wizerunku Rosji w XVII w. – przedstawia reformy w wojsku rosyjskim – charakteryzuje politykę wyznaniową Piotra I – przedstawia rywalizację o władzę w Rosji po śmierci Piotra I – wyjaśnia, na czym polegała europeizacja Rosji. – porównuje i ocenia politykęwewnętrzną i zagraniczną Piotra I oraz Katarzyny II. wielkiej wojny północnej – omawia politykę wewnętrzną Katarzyny II – przedstawia kierunki ekspansji zewnętrznej Rosji za panowania Katarzyny II. – wyjaśnia wpływ wielkiego poselstwa na przemiany w państwie rosyjskim – omawia przemiany, jakie z inicjatywy Piotra I zaszły w stanie szlacheckim. 4. Absolutyzm oświecony w Prusach i w Austrii – absolutyzm oświecony – budowa potęgi Prus – absolutyzm oświecony Fryderyka II – Austria w czasie wielkich wojen – wojna siedmioletnia – reformy Marii Teresy i Józefa II w Austrii – wyjaśnia znaczenie terminu: absolutyzmoświecon y – charakteryzuje postacie: Fryderyka Wilhelma I, Józefa II – omawia założenia idei absolutyzmu oświeceniowego. – wyjaśnia znaczenie terminów: laicyzacja, wojnyśląskie, wojnasiedmioletnia (IIIwojnaśląska), państwopolicyjne, józefinizm – zna daty: koronacji Fryderyka I (1701 r.), wojen śląskich (1740–1742 r.; 1744–1745 r.), wojny siedmioletniej (1756–1763 r.) – charakteryzuje postacie: Fryderyka I, Marii Teresy – wyjaśnia, jakie 1744–1745 r.), wojny siedmioletniej (1756–1763 r.) – charakteryzuje postacie: Fryderyka I, Marii Teresy – wyjaśnia, jakie Liczba wyników dla zapytania 'kryzys rzeczypospolitej w xvii wieku': 10000+ Wojny w XVII wieku Sortowanie według grupwg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku Kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku Znajdź słowowg Bprzech Klasa 6 Historia przywódcy walk w XVI/XVII wieku Połącz w parywg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku POJĘCIA- Rzeczpospolita w XVII wieku Odkryj kartywg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku Przyczyny wojen ze Szwecją w XVII wieku O rety! Krety!wg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku Przyczyny wojen z Rosją w XVII wieku O rety! Krety!wg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku Przyczyny wojen z Turcją w XVII wieku O rety! Krety!wg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku Straty terytorialne w skutek wojen w XVII wieku Znajdź paręwg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku Władcy elekcyjni Koło fortunywg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku Wojny z Rosją, Szwecją i Turcją Koło fortunywg Olap28 Klasa 6 Historia walki w XVII wieku Piastowie na tronie polskim Sortowanie według grupwg Olap28 Klasa 6 Historia Polski walki w XVII wieku Bitwy z wojen Rzeczypospolitej w XVII wieku Podziel na kategoriewg Aleksandra180 Klasa 6 Historia wojny w XVII wieku Połącz w parywg Beatahero Klasa 4 Historia Wojny w XVII wieku Sortowanie według grupwg Magdawojtkowiak Klasa 4 Rzeczpospolita w XVII wieku. Teleturniejwg Akowalcze2017 Klasa 6 Historia Wojny Rzeczpospolitej w XVII wieku. Teleturniejwg Asiaszczerkowska Klasa 6 Historia Europa w XVII wieku. Odkryj kartywg Stepskit Liceum Technikum Historia wojny w XVII wieku Sortowanie według grupwg Beatahero Klasa 4 Historia Kryzys RP w XVIII wieku O rety! Krety!wg Olap28 Klasa 6 Historia Rzeczpospolita w XVII wieku Połącz w parywg Idranka23 Klasa 6 Historia Wojny w XVII wieku Połącz w parywg Mag647 wojny w XVII wieku Połącz w parywg Materialykb Europa w XVII wieku Krzyżówkawg Ppetrykow Liceum Historia Europa w XVII wieku Koło fortunywg Olivka78 Technikum Historia Rzeczypospolita w XVII wieku Krzyżówkawg Aleksandra180 Klasa 6 Historia Rzeczpospolita w XVII wieku Testwg Historiasp1 Klasa 6 Historia Wojny w XVII wieku Sortowanie według grupwg Mag647 Wojny w XVII wieku Teleturniejwg Monikamleczkopo Polska w XVII wieku Koło fortunywg Historiaam1 Technikum Kryzys Rzeczypospolitej Testwg Romualdtubis Klasa 6 Historia Kryzys Rzeczypospolitej Labiryntwg Suchymaniak123 Klasa 6 Historia Polska w XVII wieku Koło fortunywg Myszka2d Technikum Historia Wojny w XVII wieku Sortowanie według grupwg Makor3 Klasa 6 Historia Gospodarka Rzeczypospolitej w 16 Wieku Testwg Moscicki Klasa 6 Historia Kryzys Rzeczypospolitej Połącz w parywg U74190048 Klasa 6 Kryzys Rzeczypospolitej klasa 6 Testwg Sewrukhalina Klasa 6 Historia Kryzys Rzeczypospolitej Koło fortunywg Patrycjapluzins Klasa 6 Historia Rzeczpospolita w XVII wieku - POSTACIE Połącz w parywg Trawa4567 Klasa 8 Historia Rzeczpospolita w XVII wieku - POSTACIE Połącz w parywg Trawa4567 Klasa 6 Historia Kryzys Rzeczypospolitej O rety! Krety!wg Suchymaniak123 Klasa 6 Historia Wojny w XVII wieku - podsumowanie. Sortowanie według grupwg Iwawozniak Wojny RP w XVII wieku Rysunek z opisamiwg Milek325 Klasa 6 Historia WOJNY POLSKI W XVII WIEKU Losowe kartywg Piotrwp100 Historia gospodarka Rzeczypospolitej w XVI wieku Anagramwg Straznadodra Wojny Rzeczpospolotej w XVII wieku Podziel na kategoriewg Paweljaworek Klasa 6 Europa w XVII wieku - powtórzenie Odkryj kartywg Damiangrzegorz Ziemie utracone w XVII wieku Rysunek z opisamiwg Konkurs2 Klasa 6 Klasa 7 Muzyka FORMACJE WOJSKOWE W XVII WIEKU Sortowanie według grupwg Katarinamaslows Klasa 6 Historia Skutki wojen w XVII wieku Prawda czy fałszwg Atrzcinska1 Teleturniej-Kryzys Rzeczypospolitej w 2 połowie XVIIw. Teleturniejwg Gdekier09 Kryzys Rzeczypospolitej O rety! Krety!wg Belfry Klasa 6 Rzeczpospolita w dobie wojen XVII wieku Krzyżówkawg Pysianati Liceum Historia Kryzys państwa polskiego w XI wieku Sortowanie według grupwg 753 Wojny Polski w XVII wieku - mapa Rysunek z opisamiwg Annakruk983 Klasa 6 Historia Kryzys Rzeczypospolitej Testwg Wojtekmaj Wielcy hetmani Rzeczypospolitej w XVII w. Krzyżówkawg Akb8112 Liceum Historia Demokracja szlachecka Znajdź słowowg Jjuudzinska Klasa 6 Historia W Rzeczypospolitej szlacheckiej Kryzys rzeczypospolitej Porządkowaniewg Bartosz144 Klasa 6 Historia Demokracja szlachecka Sortowanie według grupwg Jjuudzinska Klasa 6 Historia W Rzeczypospolitej szlacheckiej Kryzys Rzeczypospolitej Koło fortunywg Malgosiagosia66

wojny i kryzys rzeczypospolitej w xvii wieku